کاظمیه شجیراوی به همراه همسرش ابراهیم بوشهری از دشتستان بوشهر به برنامه «سوگواره عاشورایی اقوام ایرانی» آمده و با همان لهجه جنوبی می‌گوید: «در بوشهر، روز دهم کسی در خانه نمی‌ماند و کل شهر پر می‌شود از عزادار. شروه‌خوانی و مویه می‌کنند و سنج و دمام می‌زنند.»
به گزارش همشهری آنلاین، صدای سنج و دمام محله فردوس را پر کرده است. دود اسپند و بوی آش نذری هر رهگذری را مجاب می‌کند تا راه کج کند و مهمان سوگواری آیینی اقوام ایرانی شود. بیرق‌های سیاه برافراشته و فانوس علم‌ها روشن است. مردم همه محوطه فرهنگسرای فردوس را پر کرده‌اند و حتی از پشت نرده‌های بیرونی فرهنگسرا جمعیت موج می‌زند. دوباره شور حسینی در محله به پا شده است و اشک ماتم روی چهره‌ها نمایان است. شهروندان منطقه، دهه سوم ماه محرم را با آیین‌های سوگواری اقوام کهن ایرانی آغاز کردند و همراه با نوای سوزناک ۱۵قوم در سوگ سالار شهیدان گریستند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
کاظمیه شجیراوی به همراه همسرش ابراهیم بوشهری از دشتستان بوشهر به برنامه «سوگواره‌عاشورایی اقوام ایرانی» آمده و با همان لهجه جنوبی می‌گوید: «در بوشهر، روز دهم کسی در خانه نمی‌ماند و کل شهر پر می‌شود از عزادار. شروه‌خوانی و مویه می‌کنند وسنج و دمام می‌زنند.» ابراهیم بوشهری به مهمانان برنامه چای و خرما می‌دهد. بخار سماور برنجی‌اش هوا را پر کرده و در ادامه حرف‌های همسرش می‌گوید: «روز سیزدهم، یعنی سوم آقا، همه اهالی با بیل و کلنگ و فانوس به قبرستان می‌روند و عزاداری می‌کنند. این عزاداری نمادین در سوگ تن‌هایی است که در واقعه کربلا در صحرا رها شده بودند و کسی برای دفن آنها نبود.»
شهربانو منصوری، بابلی است و از استان مازندران به فرهنگسرای فردوس آمده. دیگ بزرگی را هم می‌زند تا آش ترشی که بار گذاشته ته نگیرد و نذری مهمانان به راه باشد. می‌گوید: «مهمانان با آش نذری شمالی‌ها و آذربایجانی‌ها پذیرایی می‌شوند. ما در شمال هم این آش را برای نذری عاشورا درست می‌کنیم. آنجا همه به امامزاده‌ها می‌روند و کسی نظاره‌گر نیست بلکه همه وارد دسته‌های عزاداری می‌شوند و سینه می‌زنند. در شهر بابل بیشتر به امامزاده قاسم(ع) و پیر علم می‌روند. در عاشورا کسانی که قربانی کردن گوسفند را نذر کرده‌اند، به پیر علم می‌آیند و آنجا گوسفندان را ذبح می‌کنند.»
تعزیه‌خوان شمشیرش را بلند کرده و ذکر یاحسین پرده خوان، همه محوطه را پرکرده است. مارش عزای قزوینی‌ها از راه می‌رسد و در میان هیاهوی ماشین‌ها و رفت و آمدی که در بلوار فردوس برپاست سکوتی حزن‌انگیز همه جا را پر می‌کند و جماعتی دل به اسیران کربلا می‌سپارند.
تاثیرگذاری سوگواری‌های کهن اقوام ایرانی
پیمان بزرگ نیا، پژوهشگر موسیقی نواحی و کارشناس برنامه سوگواره عاشورایی اقوام، در انتقاد به مراسم عزاداری که در برخی از هیئت‌ها برگزار می‌شود گفت: «نوحه و لحن روی مخاطب اثر می‌گذارد و این تأثیر باید حزن‌انگیز باشد ولی امروزه اینگونه نیست. برخی از نوحه‌خوانی‌های امروز تأثیر زیادی روی مخاطب نمی‌گذارد. برخی از نوحه‌خوانی‌های جدید کمترین بهره را از نوحه‌های قدیمی برده‌اند. این بی‌توجهی باعث شده تا بسیاری از مداحان در اشعار نوحه‌ها تغییر ایجاد کنند. اگر مداحان، نوحه‌های قدیمی را متناسب با زمان تنظیم کنند، تحول بزرگی در این زمینه شکل خواهد گرفت.»
بزرگ‌نیا در تشریح سوگواره‌های مختلف اقوام ایرانی به چند نمونه اشاره می‌کند. نمونه‌هایی که شهروندان منطقه طی ۳روز در «سوگواری عاشورایی اقوام ایرانی» در فرهنگسرای فردوس فرصت آشنایی با آنها را داشتند. ویژگی و جذابیت این نمونه‌ها در تلفیق مذهب و هنر است که قابلیت اثرگذاری بر هر بیننده‌ای، چه مسلمان و چه غیرمسلمان را دارد.
چند نمونه از این سوگواره‌ها که در این مراسم توسط هنرمندان بومی اجرا شد به قرار زیر است:
چاوش خوانی: در روز اول برنامه مراسم چاوش‌خوانی انجام شد. مراسمی که در شرق تا غرب استان مازندران مرسوم است. چاوش‌خوانی نوعی آواز است که درون مایه کاملاً مذهبی دارد. چاوش خوانان در گذشته، پیشاپیش قافله‌ای که برای زیارت خانه خدا، کربلا یا مشهد مقدس قصد شرفیابی داشت یا قبل از شروع مراسم تعزیه، با در دست گرفتن بیرق سبز مردم را برای بدرقه زوار، یا تماشای تعزیه در تکایا فرا می‌خواندند.
لالایی حضرت علی اصغر(ع) : تقریباً در میان همه اقوام مختلف این رسم فراگیر است. مادران در همه اقوام مختلف در ایام سوگواری عاشورا به یاد طفل شیرخوار شهید، لالایی سوزناک می‌خوانند.
پرده‌خوانی: پرده‌خوانی یا شمایل‌خوانی یکی از کهن‌ترین مراسم نقالی در ایران است. پرده‌ای که بر آن نقاش، نقش‌های خیالی را براساس داستان‌های اساطیری، خاطره‌ها یا وقایع تاریخی نقاشی می‌کند.
مارش عزا (همنوایی طبل و شیپور و قره‌نی) : مارش‌های عزا در مراسم تعزیه‌خوانی و قبل از شروع مجلس تعزیه به‌عنوان پیشنوازی نواخته می‌شوند. انتخاب قطعات اجرایی بر اساس مجلسی است که آن روز اجرا خواهد شد. مارش عزای قزوینی‌ها در روز دوم به اجرای برنامه پرداخت.
مراسم آیینی سنج و دمام: این مراسم بسیار باشکوه و پرشور است. دمام، سازی است پوستی و استوانه‌ای شکل از جنس فلز که دو طرف آن را با پوست پوشانده‌اند. دمام‌نواز گاهی با چوب نخل و گاهی با دست بر آن می‌کوبد. سنج به‌عنوان یک‌ساز ترکیبی، دمام را همراهی می‌کند. این مراسم بیشتر در استان بوشهر و خوزستان اجرا می‌شود.
مراسم کتل‌بندون: محققان بر اساس متون باستانی این آیین را جزو کهن‌ترین آیین‌های سوگواری در ایران می‌دانند. برخی هم این آیین را مربوط به سوگ سیاوش و جزیی از آیین سووشون می‌دانند. این آیین در میان طوایف لرنشین به‌ویژه بختیاری‌ها در روز عاشورا اجرا می‌شود. این مراسم به این‌ترتیب است، اسبی را که با پارچه‌ای سیاه پوشیده شده و با پارچه‌های رنگین آذین شده، به میدان‌گاه آورده و گرد آن کرنا نوازان به چپی نواختن می‌پردازند.
مراسم شاه‌حسین وای‌حسین: در این مراسم آیین ورزان کفن‌پوش با چوب‌های بلند در دست و با حرکاتی منظم، با صدای طبل و جملات سرخوان همراهی می‌کنند. این مراسم در استان آذربایجان شرقی اجرا می‌شود.
مراسم چاق‌چاقو: مراسمی اصیل که امروزه اجرای آن منسوخ شده است و در سایر مناطق به نام‌های کرب زنی، چوب زنی و سنگ زنی شناخته می‌شود. در این مراسم سرخوان اشعاری را می‌خواند و آیین‌ورزان با ذکر یا علی(ع) جواب می‌دهند.
مور: یکی از کهن‌ترین آوازهای سوگ است که اجرای آن در میان لرها و لک‌ها(لر و کردها) بیشتر معروف است ولی با این وجود مور خراسانی از حیث حزن‌انگیزی بی‌نظیر است.
______________________________________________________
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۵ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۹/۰۳
کد خبر 776677
-
۵ هزار بیت عاشقی | اسرار نیم قرن شاعری و شعری که اشک همه را درآورد
-
عزاداری امام حسین(ع) با ۱۵ لهجه | از مراسم کتل‌بندون تا چاق‌چاقو
-
حمله به دسته عزاداری حسینی با خودروی پاترول در گناوه | می‌خواستند مامور پلیس را هم زیر بگیرند!
-
عکس | احترام نظامی دریادار روس به دریادار ایرانی
-
مجازات و مبلغ جریمه بی‌حجابی سلبریتی‌ها | سلبریتی باید ۱۰ درصد ثروتش را جریمه بدهد اگر …
-
تصاویر | بحران قطعی آب آشامیدنی در این کشور همسایه
-
واکنش طاقچه درباره بی‌حجابی کارکنانش پس از ۴ روز | استقبال از فسخ قرارداد با ناشران
-
اتوبان کرج دو طبقه می شود؟ | جزئیات تفاهم نامه با یک شرکت مطرح چینی
-
واکنش مهم استانداری تهران به خبر افزایش قیمت نان در پایتخت | تا آخر مرداد تعیین تکلیف می‌شود
-
گرم‌ترین نقطه دنیا در ایران ؛ اینجا حتی باکتری هم زنده نمی‌ماند
-
شاگرد محبوب علی پروین در راه بازگشت به پرسپولیس| انتخاب درویش مشخص شد
-
تصاویر محرمانه از تست بمب هیدروژنی تزار | ۳۳۰۰ برابر قوی‌تر از بمبی که هیروشیما را نابود کرد
-
ابلاغ اصلاحیه بخشنامه حقوق | حداقل حقوق کارمندان چقدر شد؟
-
سازمان لیگ به پرسپولیس: این بازیکن را نمیتوانید جذب کنید
-
تصاویر واکنش طارمی به خراب کردن پنالتی مقابل رایو وایه کانو | طارمی اینگونه پنالتی را از دست داد
-
آزمایش خون یا سونوگرافی؛ کدام کبد چرب را تشخیص می‌دهد؟ | بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان به کبد چرب ؛ تخم مرغ برای کبد چرب مضر است؟
-
میوه تابستانی که به رفع یبوست و کم خونی کمک می‌کند
-
عکس | همبازی ۸۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومانی رونالدو در عربستان | افشای قرارداد نجومی صید گرانقیمت النصری‌ها
-
ابلاغیه جدید معاون اول رئیس جمهور به کارمندان | جدول جزئیات پرداخت مناسبتی به کارمندان در ۱۴۰۲